انواع تصویربرداری پزشکی
تصویربرداری پزشکی شامل فرآیندها و تکنیک‌های مختلفی است که پزشکان برای تشخیص، نظارت و درمان بیماری‌ها از آنها استفاده می‌کنند. این تکنیک‌ها می‌توانند تصاویر داخلی بدن را به صورت دقیق و بدون نیاز به انجام جراحی نشان دهند. در اینجا به برخی از انواع اصلی تصویربرداری پزشکی اشاره می‌کنیم:
1. رادیوگرافی (X-ray)
– **رادیوگرافی ساده:** استفاده از اشعه X برای تصویربرداری پزشکی از استخوان‌ها و بافت‌های اطراف.
– **ماموگرافی:** تصویربرداری از بافت پستان برای تشخیص زودهنگام سرطان پستان.
2. اولتراسونوگرافی (سونوگرافی)
– استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تصویربرداری از ساختار داخلی بدن، مانند جنین در رحم.
3. توموگرافی کامپیوتری (CT یا CAT scan)
– استفاده از اشعه X و کامپیوتر برای ایجاد تصاویر مقطعی دقیق از بدن.
4. تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI)
– استفاده از میدان‌های مغناطیسی و رادیویی برای تصویربرداری دقیق از ساختارها و بافت‌های نرم بدن.
5. پوزیترون امیشن توموگرافی (PET scan)
– استفاده از مواد رادیواکتیو برای تصویربرداری پزشکی از فعالیت متابولیک در بافت‌های بدن.
6. اسکن استخوان
– تزریق مواد رادیواکتیو برای تشخیص بیماری‌های استخوانی یا تومورها.
7. انژیوگرافی
– استفاده از مواد حاجب برای تصویربرداری از رگ‌های خونی.
8. فلوروسکوپی
– استفاده از اشعه X برای تصویر برداری پزشکی زنده و مداوم از حرکت یک جزء بدن یا مواد حاجب داخل آن.
9. اکوکاردیوگرافی
– تصویربرداری از قلب با استفاده از اولتراسوند.
10. تصویربرداری ترموگرافیک
– ثبت تصاویر حرارتی بدن برای تشخیص التهاب یا تغییرات جریان خون.
11. تصویربرداری نوکلئار (اسکنتیگرافی)
– به استفاده از مواد راديواكتيو براي تصويربرداري پزشکی از بدن انسان جهت تشخیص و درمان بیماری‌ها به روش هاي مختلفي اشاره دارد.در اين روش‌ها می‌توان از تکنولوژی‌های مختلفی استفاده کرد تا تصاویر دقیقی از ساختارها و عملکردهای داخلی بدن ایجاد شود.
تصویر برداری پزشکی
رادیوگرافی (X-ray)
رادیوگرافی یا اشعه ایکس (X-ray) یک فناوری تصویربرداری پزشکی است که برای تولید تصاویر داخلی بدن استفاده می‌شود. در این فرایند، اشعه ایکس از طریق بدن عبور می‌کنند و تصاویر به واسطه تفاوت جذب این اشعه توسط ساختارهای مختلف در داخل بدن ایجاد می‌شوند.
دستگاه رادیوگرافی شامل یک ابزار جانبی نوری است که اشعه ایکس از طریق آن عبور می‌کند و در نهایت بر روی یک فیلم حساس منعكس می‌شود.سپس فیلم در معرض یک فرایند شیمیایی قرار گرفته می‌شود تا تصویر نهایی ایجاد شود. این تصویر توسط پزشک بررسی می‌شود و می‌تواند اطلاعاتی درباره ساختارها و امراض موجود در بدن فراهم کند.
اشعه ایکس به عنوان یک ابزار تشخیصی در پزشکی استفاده می‌شود برای تشخیص شکستگی‌ها، عفونت‌ها، تومورها و امراض دیگر در اندام‌ها و ساختارهای داخلی بدن. همچنین، رادیوگرافی در زمینه‌های دیگری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد مانند دندانپزشکی، فیزیک درمانی و بازرسی‌های صنعتی.
با این حال، استفاده طولانی مدت و مكرر اشعه ایکس ممکن است خطراتی برای سلامتی ایجاد کند، بنابراین اجرای این فرآیند باید با دقت و با استفاده از دوزهاي مناسب انجام شود. پزشکان و پرسنل پزشکی متخصص در این زمینه آموزش دیده اند و سعی دارند بیماران كمتر در معرض اشعه ایکس قرار گيرند.
اولتراسونوگرافی (سونوگرافی)
اولتراسونوگرافي یا سونوگرافی یک فناوری تصویربرداری پزشکی است که برای تولید تصاویر داخلی بدن با استفاده از امواج فراصوتی استفاده می‌شود. در این فرایند، امواج فراصوتی از طریق بدن فرستاده می‌شوند و تصاویر بر اساس بازتاب این امواج از بافت‌ها و اعضا تولید می‌شوند.
دستگاه سونوگرافی شامل یک ترانسديوسر است که امواج فراصوتی را تولید می‌کند و از طریق یک پروب (سنسور) به بدن ميرساند. امواج فراصوتی در داخل بدن بافت‌ها و ساختارهای مختلف بازتاب می‌شوند و سنسور این بازتاب را دریافت کرده و به یک دستگاه کامپیوتر منتقل می‌کند. سپس کامپیوتر این اطلاعات را تحلیل کرده و تصاویر داخلی بدن را به شکل یک تصویر روی صفحه نمایش نشان می‌دهد.
سونوگرافی برای تشخیص و ارزیابی مجموعه‌ای از شرایط پزشکی استفاده می‌شود. در زمینه قلب، کبد، کلیه‌ها، رحم و تخمدان‌ها، پستان‌ها، پوست، عروق خونی ،چشم و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، سونوگرافی می‌تواند به عنوان راهنمایی برای بعضي روش هاي درمانی مانند توراكوسنتز درماني استفاده شود.
سونوگرافی یک فناوری بی‌خطر و غیرتهاجمی است و معمولاً بدون عوارض جانبی استفاده می‌شود. این فناوری برای تصویربرداری در دوران بارداری و در صورت نیاز به تصویربرداری در نوزادان نیز مناسب است. اما باید توجه داشت که محدودیت‌ها و ملاحظات خاصی برای هر مورد خاص وجود دارد و تعیین میزان استفاده از سونوگرافی توسط پزشک متخصص انجام می‌شود.
توموگرافی کامپیوتری (CT یا CAT scan)
توموگرافی کامپیوتری (CT) یا همچنین به عنوان پوشش‌دهی توموگرافی کامپیوتری یا اسکن CT شناخته می‌شود، یک فناوری تصویربرداری پزشکی است که برای ایجاد تصاویر مقطعی دقیق از داخل بدن استفاده می‌شود. در این فرایند، اشعه ایکس از طریق بدن عبور می‌کنند و اطلاعات كامل درباره ترکیب ساختاری داخلی بدن توسط دستگاه CT جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل می‌شوند.
دستگاه CT شامل یک میز برای قرار دادن بیمار، حلقه‌ای حاوی منبع اشعه ایکس و دتکتورها است. در هنگام اسکن، حلقه به آرامی دور بدن بیمار می‌چرخد و دتکتورها اندازه گیری اشعه ایکس بازتابیده شده را دریافت می‌کنند. سپس این اطلاعات به یک کامپیوتر ارسال شده و تصاویر مقطعی دقیق از ساختارهای داخلی بدن تولید می‌شوند.
توموگرافی کامپیوتری به عنوان یک ابزار تشخیصی در پزشکی بسیار مفید است. این تصاویر مقطعی به پزشکان کمک می‌کنند تا ساختارها، اندازه‌گیری‌ها، تومورها، شکستگی‌ها، عفونت‌ها و امراض دیگر را در داخل بدن بررسی و تشخیص دهند. همچنین، CT در برنامه‌های راهنمایی برای روش‌های درمانی نیز استفاده می‌شود، مانند راهنمایی در جراحی‌های پیچیده و درمان سرطان.
اشعه ایکس مورد استفاده در CT با خطراتی برای سلامتی همراه است، اما معمولاً فواید تشخیصی برتر آن موجب استفاده گسترده از این تکنیک شده است. تعیین دوز مناسب اشعه ایکس و محافظت بیمار دربرابر آن از جمله مسائلی است که پزشکان و پرسنل پزشکی در طول اجرای فرآیند CT به آن توجه می‌کنند.
تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI)
تصویر برداری پزشکی با رزونانس مغناطیسی (MRI) یک فناوری تصویربرداری پزشکی است که برای ایجاد تصاویر دقیق از داخل بدن استفاده می‌شود. در این فرایند، امواج رادیویی و میدان مغناطیسی قوی به کار می‌رود تا اطلاعات درباره ساختارها و بافت‌های داخلی بدن را جمع‌آوری کند.
دستگاه MRI شامل یک تخت برای قرار دادن بیمار، یک محفظه چرخشی حاوی ميدانهای مغناطیسی قوی و دتکتورها است. در هنگام اسکن، بیمار درون میدان مغناطیسی قرار می‌گیرد و المان‌های مغناطیسی امواج رادیویی را به بدن فرستاده و بازتاب آنها را دریافت می‌کنند. سپس این اطلاعات به یک کامپیوتر ارسال شده و تصاویر دقیق از ساختارهای داخلی بدن تولید می‌شوند.
تصویربرداری MRI به عنوان یک ابزار تشخیصی قدرتمند در پزشکی شناخته می‌شود. این تصاویر به پزشکان کمک می‌کنند تا ساختارها، بافت‌ها، اعضا و تغییرات بیماری‌ها را در داخل بدن به دقت بالا بررسی کنند. MRI به خصوص برای تصویربرداری مغز، اسکلت، مفاصل، عضلات، قلب و عروق خونی، کبد، کلیه‌ها و سایر اعضا و ساختارها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تصویربرداری MRI بی‌خطر است و از اشعه ایکس استفاده نمی‌کند. با این حال، برخی از محدودیت‌ها و ضوابط مربوط به استفاده از این تکنیک وجود دارد. برای مثال، افرادی که دارای تجهیزات پزشکی فلزی داخل بدن هستند (مانند پیچ و پلاک فلزی در اسکلت) ممکن است نتوانند از MRI استفاده کنند. همچنین، برخی از افراد ممکن است به دلیل ترس یا ناتوانی در تحمل بستری شدن در داخل دستگاه MRI، دچار مشکل شوند. در هر صورت، تعیین میزان استفاده از تصویربرداری MRI توسط پزشک متخصص انجام می‌شود.
پوزیترون امیشن توموگرافی (PET scan)
پوزیترون امیشن توموگرافی (PET scan) یک فناوری تصویربرداری پزشکی است که برای ارزیابی عملکرد و فعالیت سلول‌های بدن استفاده می‌شود. در این فرایند، ماده‌ای رادیواکتیو به بیمار تزریق می‌شود که باعث تولید پوزیترون (ذرات باردار مثبت) در بدن می‌شود. این پوزیترون‌ها با الکترون‌های بدن برخورد کرده و در این فرایند، انرژی به شکل فوتون‌های گاما (γ) آزاد می‌شود. سپس دتکتورهای خاصی این فوتون‌های گاما را ثبت می‌کنند و تصاویر سه‌بعدی از توزیع ماده رادیواکتیو در بدن تولید می‌شوند.
تصاویر PET scan اطلاعاتی درباره عملکرد سلول‌ها و بافت‌های بدن فراهم می‌کنند. از جمله کاربردهای مهم PET scan می‌توان به تشخیص و پیگیری سرطان، ارزیابی کارکرد قلب، تشخیص بیماری‌های مغزی مانند آلزایمر و افسردگی، و بررسی فعالیت مغزی اشاره کرد. علاوه بر این، PET scan به عنوان ابزاری مهم در پژوهش‌های علمی و تحقیقات بالینی نیز استفاده می‌شود.
برای انجام PET scan، بیمار باید ماده رادیواکتیو را تزریق کند. این ماده رادیواکتیو معمولاً به صورت گلوکز رادیواکتیو (FDG) تهیه می‌شود که مشابه گلوکز طبیعی است. سلول‌هایی که فعالیت بیشتری دارند (مانند سلول‌های سرطانی)، ماده FDG را بیشتر جذب می‌کنند و در نتیجه در تصویربرداری PET scan نمایان می‌شوند.
مانند سایر تکنیک‌های تصویربرداری پزشکی، PET scan نیز دارای محدودیت‌ها و موارد مشخصی است. برای مثال، نیاز به استفاده از ماده رادیواکتیو و تأثیرات جانبی مرتبط با آن ممکن است محدودیت‌هایی را برای برخی افراد ایجاد کند. همچنین، PET scan یک تصویربرداری توموگرافی است که نیازمند دستگاه‌های خاصی است و برخی از مراکز پزشکی ممکن است این تکنیک را در دسترس نداشته باشند. تعیین نیاز به انجام PET scan و تفسرات تصاویر حاصل از آن توسط پزشک متخصص انجام می‌شود.
اسکن استخوان
اسکن استخوان یک تکنیک تصویربرداری پزشکی است که برای تشخیص و ارزیابی بیماری‌ها و آسیب‌های مربوط به استخوان‌ها استفاده می‌شود. در این روش، یک ترکیب رادیواکتیو به نام رادیوایزوتوپ تزریق می‌شود که به استخوان‌ها جذب می‌شود. سپس با استفاده از دتکتورها، اشعه‌های گاما تولید شده توسط رادیوایزوتوپ را دریافت کرده و تصاویر استخوان‌ها را تهیه می‌کند.
تصاویر اسکن استخوان به پزشکان اطلاعاتی درباره ساختار استخوان‌ها، ترک‌ها، عیوب تکاملی، عفونت‌ها، تغییرات التهابی، تشکیل توده‌های خوش‌خیم و بدخيم (مانند تومورها) و سایر بیماری‌های مرتبط با استخوان‌ها ارائه می‌دهد.
اسکن استخوان معمولاً به عنوان یک روش تکمیلی استفاده می‌شود و برای تشخیص دقیق‌تر و مشخص‌تر بیماری‌های استخوانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تکنیک معمولاً در ارزیابی شکستگی‌ها، عفونت‌های استخوان، بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید و سایر بیماری‌های مرتبط با استخوان‌ها مفید است.
مانند سایر فنون تصویربرداری پزشکی، اسکن استخوان نیز ممکن است محدودیت‌ها و موارد خاصی داشته باشد. مثلاً برخی از افراد ممکن است به مواد رادیواکتیو حساسیت نشان دهند. همچنین، این تکنیک نیازمند دستگاه‌های خاصی است و در برخی از مراکز پزشکی ممکن است در دسترس نباشد. تعیین نیاز به اسکن استخوان و تفسیر تصاویر حاصل از آن توسط پزشک متخصص انجام می‌شود.
انژیوگرافی
انژیوگرافی یک تکنیک تصویربرداری پزشکی است که برای بررسی و تصویربرداری سیستم عروقی بدن استفاده می‌شود. در این فرایند، یک ماده رادیواکتیو یا ماده کنتراست (مثل ماده رادیواکتیو آیودیت) به بیمار تزریق می‌شود. سپس با استفاده از روش‌های تصویربرداری مختلف مانند رادیوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT scan) یا رزونانس مغناطیسی (MRI)، تصاویری از عروق بدن بدست می‌آید.
انژیوگرافی معمولاً برای بررسی عروق قلب، عروق مغزی، عروق کلیوی، عروق شکمی، عروق پاها و سایر مناطق بدن استفاده می‌شود. این تصاویر به پزشکان اطلاعاتی درباره ساختار، ضخامت، ترکیب و جریان خون در عروق بدن ارائه می‌دهند. با استفاده از انژیوگرافی، بیماری‌هایی مانند تنگی عروق، گسترش نابجاي عروق، خونریزی، تشکیل آنوريسم ها و سایر اختلالات عروقی قابل تشخیص و ارزیابی هستند.
برای انجام انژیوگرافی،از يك ماده رادیواکتیو یا کنتراست به صورت تزریقی ياخوراکی استفاده مي شود و یا بطور مستقیم به عروق تزریق می‌شود. سپس تصاویری از عروق بدست می‌آید که پزشکان قادر به تشخیص و ارزیابی عروق هستند.
همانند سایر تکنیک‌های تصویربرداری پزشکی، انژیوگرافی نیز گاها محدودیت‌هاي خاصي دارد. مثلاً ممکن است برخی از افراد به ماده رادیواکتیو یا کنتراست حساسیت نشان دهند. همچنین، استفاده از انژیوگرافی در برخی از موارد ممکن است محدود شده و نیازمند تجویز و کنترل پزشکی باشد. تعیین نیاز به انجام انژیوگرافی و تفسیر تصاویر حاصل از آن توسط پزشک متخصص انجام می‌شود.
فلوروسکوپی
فلوروسکوپی یک تکنیک تصویربرداری پزشکی است که برای بررسی و تصویربرداری سیستم عروقی، تنفسی، گوارشی و ارگان‌های داخلی دیگر بدن استفاده می‌شود. در این فرایند، یک ماده رادیواکتیو یا کنتراست (مانند ماده رادیواکتیو کاتیونی) به بیمار تزریق می‌شود. سپس با استفاده از یک دستگاه به نام فلوروسکوپ، تصاویری از داخل بدن بدست می‌آید.
در فلوروسکوپی، ماده رادیواکتیو که به بیمار تزریق می‌شود، به عنوان یک ماده کنتراست عمل می‌کند. این ماده باعث افزایش قابل مشاهده بودن ساختارهای داخلی بدن در تصاویر می‌شود. فلوروسکوپی معمولاً در طول فرآیندهای تشخیصی و جراحی استفاده می‌شود، از جمله بررسی عروق کرونر قلب، تصویربرداری سیستم تنفسی، آنژیوگرافی، تصویربرداری گوارشی و مداخلات رادیولوژیک.
در فلوروسکوپی، تصاویر به صورت زنده دریافت و نمایش داده می‌شوند، که به پزشک امکان می‌دهد فرایندها و جراحی‌ها را در زمان واقعی بررسی کند. همچنین، می‌توان تصاویری را ضبط کرده و برای بررسی‌های بعدی استفاده کرد.
باید توجه داشت که فلوروسکوپی ممکن است محدودیت‌ها و موارد خاصی داشته باشد. مثلاً ممکن است برخی از افراد به ماده رادیواکتیو یا کنتراست حساسیت نشان دهند. همچنین، استفاده از فلوروسکوپی نیازمند دستگاه‌های خاصی است و در برخی از مراکز پزشکی ممکن است در دسترس نباشد.
تعیین نیاز به انجام فلوروسکوپی و تفسیر تصاویر حاصل از آن توسط پزشک متخصص انجام می‌شود.
اکوکاردیوگرافی
اکوکاردیوگرافی (Echocardiography) یک تکنیک تصویربرداری پزشکی است که برای بررسی و تصویربرداری قلب و ساختارهای مرتبط با آن استفاده می‌شود. در این فرایند، امواج صوتی با فرکانس بالا (اکو) از طریق یک دستگاه به نام اکوکاردیوگرافی، از بیرون بدن به قلب فرستاده می‌شود. سپس با تشخیص و ضبط امواج صوتی بازتابی (اکو) از قلب و ساختارهای مختلف آن، تصاویری از قلب بدست می‌آید.
اکوکاردیوگرافی اطلاعات مفصلی درباره ساختارهای قلبی مانند ساختار و عملکرد بطن ها، ساختار و عملکرد دريچه های قلبی، وضعیت عروق قلبی و دیگر عناصر قلبی ارائه می‌دهد. این تکنیک به پزشکان امکان می‌دهد تشخیص و ارزیابی بیماری‌های قلبی مانند بیماری‌های دريچه اي قلب، ضعف عضله قلب، نقص‌های ساختاری قلبی، خونریزی داخل قلب، كانون هاي نابجاي آریتمی قلبی و سایر اختلالات قلبی را داشته باشند.
اکوکاردیوگرافی به دو شکل انجام می‌شود: اکوکاردیوگرافی ترانس توراسيك (Transthoracic Echocardiography) و اکوکاردیوگرافی ترانس ازوفاژيال (Transesophageal Echocardiography). در اکوکاردیوگرافی ترانس توراسيك امواج صوتی از روی سطح پوست قفسه سینه به قلب فرستاده می‌شود، در حالی که در اکوکاردیوگرافی ترانس ازوفاژيال، امواج از طریق اندوسكوپ وارد مری و در نهایت به قلب می‌شود.اکوکاردیوگرافی یک روش غیرتهاجمی و بدون استفاده از پرتو است. این تکنیک ايمن ، غیردردآور و بدون عوارض خاصی است. برای تشخیص و درمان بیماران قلبی، اکوکاردیوگرافی به عنوان یکی از ابزارهای اساسی و مهم در عملکرد پزشکان قلب و عروق استفاده می‌شود.
تصویربرداری ترموگرافیک
تصویربرداری ترموگرافیک یا حرارتی (Thermography) یک فناوری تصویربرداری غیرتماسی است که بر اساس انتشار حرارت بدن انسان و سایر اشیاء استفاده می‌کند. در این تکنیک، از دستگاهی به نام ترموگراف استفاده می‌شود که توانایی تشخیص و اندازه‌گیری تغییرات دما را دارد. ترموگرافی به وسیله‌ی انتشار حرارتی اجسام، تصاویر حرارتی از آنها را به دست می‌آورد.
در تصویربرداری ترموگرافیک، دستگاه ترموگرافی تابش حرارتی را که توسط اشیاء و بدن انسان تابیده می‌شود، تشخیص می‌دهد و تصاویر حاصله را نمایش می‌دهد. این تصاویر، نشان می‌دهند که اشیاء و بدن در کدام بخش‌ها گرمتر یا سردتر هستند. با تحلیل این تصاویر، تغییرات دما و الگوهای حرارتی مختلف می‌توانند برای تشخیص مشکلات و علایم بالقوه در بدن مورد استفاده قرار بگیرند.
تصویربرداری ترموگرافیک در برخی از حوزه‌ها و کاربردها مفید است. به عنوان مثال، در پزشکی، ترموگرافیک می‌تواند در تشخیص صرع، التهابات، بیماری‌های عروقی، نقص‌های عملکرد تیروئید و عفونت‌های پستان کمک کند. در صنعت، ترموگرافیک ممکن است برای تشخیص نقاط داغ و سرد در صنایع برق، ماشین‌آلات، سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی، و تخریب مواد استفاده شود. همچنین، در حوزه ساختمان و انرژی نیز ترموگرافیک می‌تواند در تشخیص نقاط نقص و عیوب ساختمانی، اندازه‌گیری کارایی سیستم‌های حرارتی، و ارزیابی انتقال حرارت در استفاده از انرژی مورد استفاده قرار گیرد.
با این حال، باید توجه داشت که ترموگرافیک نمی‌تواند تشخیص نهایی برای بیماری‌ها و مشکلات بدن ارائه دهد و به تنهایی نمی‌تواند جایگزین تشخیص پزشکی دقیق و معمولی باشد. تفسیر درست تصاویر حاصل از ترموگرافیک نیاز به تخصص و تجربه پزشکی دارد و معمولاً با سایر روش‌های تشخیصی همراه می‌شود.
همچنین، در تصویربرداری ترموگرافیک باید مواردی مانند شرایط محیطی، فاصله تا اشیاء، تغییرات جزئی دما و دیگر عوامل را در نظر گرفت. همچنین، ترموگرافیک قابلیت تشخیص برخی از مشکلات و بیماری‌ها را ندارد و تشخیص نهایی همچنان به عهده پزشک متخصص است.
در نتیجه، تصویربرداری ترموگرافیک یک فناوری مفید است که در برخی از حوزه‌ها و کاربردها مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما در تشخیص بیماری‌ها و مشکلات بدن نباید به تنهایی به آن بسنده کرد و بهتر است با پزشک متخصص مشورت شود.
تصویربرداری نوکلئار (اسکنتیگرافی)
تصویربرداری نوکلئار یا اسکنتیگرافی (Nuclear Imaging) یک فرایند تصویربرداری پزشکی است که با استفاده از مواد ردیاب رادیواکتیو و دستگاه‌های تصویربرداری مناسب، تصاویر سازمان‌های داخلی بدن را ایجاد می‌کند. در این روش، ماده ردیاب رادیواکتیو به بیمار تزريق می‌شود و سپس با استفاده از دستگاه اسکنر نوکلئار، تصاویر به دست می‌آیند که نشان دهنده فعالیت و عملکرد اجزای مختلف بدن مانند قلب، مغز، کبد، کلیه و استخوان‌ها است.
در تصویربرداری نوکلئار، ماده ردیاب رادیواکتیو به بدن تزریق می‌شود. این ماده ردیاب بر اساس نوع آزمایش و عضو مورد نظر، به طور انتخابی در بدن جذب می‌شود. ماده ردیاب رادیواکتیو معمولاً به دلیل انتشار پرتوهای گاما که توسط آن تجزیه می‌شود، قابل تشخیص است. بعد از تزریق ماده ردیاب، دستگاه اسکنر نوکلئار مکانیزم ویژه‌ای دارد که پرتوهای گاما را می‌تواند تشخیص دهد و به تصویر تبدیل کند. این تصاویر سپس توسط پزشک متخصص تفسیر می‌شوند.
تصویربرداری نوکلئار به عنوان یک روش تشخیصی پزشکی، در تشخیص و بررسی بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات بدن مؤثر است. برخی از کاربردهای رایج تصویربرداری نوکلئار شامل موارد زیر می‌شود:
1. اسکن قلب: برای ارزیابی عملکرد قلب، تشخیص انسداد عروق قلبی و تعیین وضعیت عضله قلبی.
2. اسکن مغز: به منظور تشخیص اختلالات مغزی مانند سکته مغزی، تشنج، تومورهای مغزی و بررسی عملکرد مغز.
3. اسکن استخوان: برای تشخیص شکستگی استخوان، عفونت استخوان، تشخیص و پیگیری سرطان استخوان و ارزیابی عملکرد استخوان‌ها.
4. اسکن کبد: برای تشخیص بیماری‌های کبدی مانند سیروز، آسیت، عفونت‌های کبدی و ارزیابی عملکرد کبد.
5. اسکن کلیه: برای تشخیص بیماری‌های کلیوی مانند آسیب، التهاب کلیوی و ارزیابی عملکرد کلیه استفاده می‌شود.
تصویربرداری نوکلئار به دلیل قابلیت تشخیصی بالا و قدرت تفسیر بالا توسط پزشکان، در تشخیص و پیگیری بیماری‌ها و ارزیابی عملکرد اعضا بسیار مفید است. با این حال، مصرف مواد رادیواکتیو و استفاده از پرتوهای گاما از لحاظ ایمنی برخی محدودیت‌ها و ریسک‌ها را نیز به همراه دارد. بنابراین، قبل از انجام تصویربرداری نوکلئار، مزایا و معایب آن باید با پزشک خود مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
