آرتروپلاستی مفصل زانو
آرتروپلاستی مفصل زانو، که به آن جایگزینی مفصل زانو نیز گفته می‌شود، یک عمل جراحی است که در آن سطوح آسیب‌دیده مفصل زانو با ایمپلنت‌های مصنوعی جایگزین می‌شوند. این عمل معمولاً برای افرادی انجام می‌شود که از درد شدید مفصلی و کاهش کیفیت زندگی به دلیل آرتروز، آسیب‌دیدگی‌های شدید مفصلی، یا سایر بیماری‌های تخریبی مفصل رنج می‌برند.
انواع آرتروپلاستی زانو عبارت‌اند از:
1. جایگزینی کل مفصل زانو (TKR یا Total Knee Replacement): در TKR، تمام سطح مفصلی زانو با اجزای مصنوعی جایگزین می‌شود. این شامل تعویض سر استخوان ران (فمور)، کف استخوان ساق پا (تیبیا) و گاهی اوقات سطوح پشت کشکک (پاتلا) می‌باشد.
2. جایگزینی جزئی مفصل زانو (PKR یا Partial Knee Replacement): اگر فقط یک بخش از مفصل زانو آسیب دیده باشد، ممکن است پزشک جراحی PKR را توصیه کند. در این روش فقط قسمت آسیب‌دیده جایگزین می‌شود که می‌تواند شامل قسمت داخلی (مدیال)، خارجی (لترال) یا جلوی زانو باشد.
فرآیند عمل جراحی معمولاً شامل مراحل زیر است:
1. بیهوشی: بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد یا از بی‌حسی موضعي(مانند بی‌حسی اپیدورال یا نخاعی) استفاده می‌شود.
2. برش و دسترسی به مفصل: جراح با ایجاد یک برش بزرگ در ناحیه زانو به مفصل دسترسی پیدا می‌کند.
3. تراشیدن سطوح آسیب‌دیده: سطوح استخوانی آسیب‌دیده تراشیده می‌شوند تا برای قرار دادن ایمپلنت‌های مصنوعی آماده شوند.
4. نصب ایمپلنت‌ها: ایمپلنت‌های فلزی یا سرامیکی به استخوان‌ها متصل می‌شوند. ممکن است برای اتصال ایمپلنت به استخوان از سيمان مخصوص استفاده شود.
5. بازسازی سطح مفصلی: ایمپلنت‌ها به گونه آرتروپلاستی مفصل زانو، که به آن تعویض مفصل زانو نیز گفته می‌شود، عمل جراحی است که در آن مفصل آسیب‌دیده زانو با یک مفصل مصنوعی (پروتز) جایگزین می‌شود. این جراحی بیشتر برای افرادی که دچار آرتروز شدید هستند یا آسیب‌هایی به مفصل زانو دارند که باعث درد مداوم و کاهش تحرک شده است، انجام می‌گیرد.
انواع آرتروپلاستی مفصل زانو:
1. تعویض کامل مفصل زانو (Total Knee Replacement – TKR): در این جراحی، هر دو سطح مفصلی زانو کاملاً با پروتزهای مصنوعی جایگزین می‌شوند.
2. تعویض جزئی مفصل زانو (Partial Knee Replacement – PKR): اگر فقط بخشی از مفصل زانو آسیب دیده باشد، می‌توان فقط آن بخش را با پروتز جایگزین کرد. این نوع جراحی می‌تواند شامل تعویض یکی از سه بخش مفصل زانو باشد: قسمت داخلی (مدیال)، قسمت خارجی (لترال) و یا بین استخوان ران و کشکک.
فرآیند جراحی:
1. آماده‌سازی قبل از جراحی: انجام آزمایش‌های پزشکی، بررسی داروهای مصرفی و بحث در مورد نوع بیهوشی.
2. بیهوشی: بیمار می‌تواند تحت بیهوشی عمومی قرار گیرد یا از بی‌حسی ناحیه‌ای (مانند بی‌حسی اپیدورال یا نخاعی) استفاده شود.
3. برش: جراح برشی در ناحیه زانو ایجاد می‌کند تا به مفصل دسترسی پیدا کند.
4. برداشتن بخش آسیب‌دیده: سطوح آسیب‌دیده استخوانی برداشته شده و سطوح استخوان برای قرار دادن پروتز آماده می‌شوند.
5. تعبیه پروتز: پروتزهای مصنوعی متناسب با اندازه و شکل استخوان‌ها در جای خود قرار می‌گیرند.
6. بستن برش: پس از قرار دادن پروتزها و اطمینان از عملکرد صحیح آنها، برش‌ها بسته می‌شوند.
دوره نقاهت:
پس از جراحی، بیمار به دوره نقاهت و توانبخشی نیاز دارد که شامل استراحت،
آرتروپلاستی مفصل زانو
آرتروپلاستی مفصل زانو بعد از آرتروز پیشرفته
آرتروپلاستی مفصل زانو پس از آرتروز پیشرفته، گزینه درمانی مهمی برای بیمارانی است که با درد مداوم و کاهش تحرک مواجه هستند. آرتروز پیشرفته می‌تواند به تخریب غضروف مفصلی منجر شود که این امر باعث اصطکاک و فشار بر روی استخوان‌ها هنگام حرکت مفصل می‌شود.
فرآیند آرتروپلاستی مفصل زانو پس از آرتروز پیشرفته:
1. مشاوره و بررسی‌های پزشکی: قبل از تصمیم‌گیری برای جراحی، پزشک معاینات دقیق و بررسی‌های تصویربرداری مانند اشعه X، MRI یا CT scan را انجام می‌دهد تا میزان آسیب دیدگی مفصل زانو و سلامت کلی بیمار را ارزیابی کند.
2. آماده‌سازی برای جراحی: بیمار ممکن است قبل از جراحی تحت آموزش‌هایی برای یادگیری استفاده از وسایل کمکی مانند عصا یا واکر، همچنین تمرینات تقویتی و کششی قرار گیرد.
3. انجام جراحی: جراحی تحت بیهوشی عمومی یا بی‌حسی از کمر به پایین (بی‌حسی نخاعی) انجام می‌شود. جراح سطوح آسیب‌دیده استخوان را برداشته و ایمپلنت‌های مصنوعی را در جای آنها قرار می‌دهد.
4. دوره نقاهت: بیمار معمولاً پس از جراحی باید مدتی در بیمارستان بستری شود. دوره نقاهت شامل مدیریت درد، پیشگیری از عفونت، و انجام فیزیوتراپی برای بازیابی تحرک و تقویت عضلات است.
توانبخشی پس از آرتروپلاستی مفصل زانو:
– فیزیوتراپی: بیمار بلافاصله پس از جراحی یا چند روز بعد با توجه به توصیه‌های پزشک، فیزیوتراپی را آغاز می‌کند. این تمرینات به بهبود دامنه حرکتی مفصل و تقویت عضلات اطراف زانو کمک می‌کنند.
– تمرینات در خانه: بیمار باید تمرینات توصیه شده توسط فیزیوتراپیست را در خانه ادامه دهد.
– کنترل درد و تورم: استفاده از داروهای مسکن و اقدامات مديريتي مانند استراحت، كرايوتراپي و بالا نگه داشتن پا ممکن است برای کاهش درد و تورم ضروری باشد.
– فعالیت‌های روزانه: بازگشت تدریجی به فعالیت‌های روزمره با پشتیبانی و راهنمایی تیم درمانی.
مواردی که باید بعد از جراحی به آنها توجه کرد:
– پیگیری‌های پزشکی: مراجعه به پزشک برای بررسی‌های دوره‌ای و پیگیری وضعیت بهبودی ضروری است.
– جلوگیری از عفونت: دقت در نظافت زخم و توجه به علائم هشدار دهنده مانند قرمزی، تورم، گرما یا ترشح بیش از حد از محل جراحی.
– رژیم غذایی و تغذیه: رعایت یک رژیم غذایی متعادل و مغذی برای حمایت از فرآیند بهبودی و کاهش وزن در صورت نیاز.
– جلوگیری از سقوط و آسیب‌دیدگی: ایمن‌سازی محیط خانه برای کاهش خطر سقوط و آسیب‌های احتمالی.
نتایج و انتظارات:
– بهبود کیفیت زندگی: بسیاری از بیماران پس از بهبودی از آرتروپلاستی زانو، تجربه کاهش درد و بهبود قابل توجهی در تحرک و فعالیت‌های روزانه دارند.
– طولانی مدت: ایمپلنت‌های مصنوعی مفصل زانو می‌توانند برای چندین دهه دوام داشته باشند، اما در برخی موارد ممکن است نیاز به تعویض مجدد پیدا شوند.
با این حال، همانند هر روش درمانی، آرتروپلاستی مفصل زانو نیز ممکن است با خطرات و عوارضی همراه باشد، از جمله خطر عفونت، لخته شدن خون، و ساییدگی یا شل شدن ایمپلنت‌ها. بنابراین، تصمیم‌گیری برای انجام این جراحی باید پس از مشاوره دقیق با پزشک و بر اساس ارزیابی کامل ریسک‌ها و فواید انجام شود.
